Mü'minin mü'mine en iyi duası nasıl olmalıdır?

Elcevap: Esbab-ı kabul dairesinde olmalı. Çünki bazı şerait dâhilinde dua makbul olur. Şerait-i kabulün içtimaı nisbetinde makbuliyeti ziyadeleşir.

Ezcümle: Dua edileceği vakit, istiğfar ile manevî temizlenmeli, sonra makbul bir dua olan salavat-ı şerifeyi şefaatçı gibi zikretmeli ve âhirde yine salavat getirmeli.

Çünki iki makbul duanın ortasında bir dua makbul olur.

• Hem bizahri’l-gayb, yani gıyaben ona dua etmek,

• Hem hadiste ve Kur’ân’da gelen me’sur dualarla dua etmek; meselâ,

اَللّهُمَّ اِنِّى اَسْئَلُكَ الْعَفْوَ وَ الْعَافِيَةَ لِى وَ لَهُ فِى الدِّينِ وَ الدُّنْيَا وَ اْلآخِرَةِ
رَبَّنَا آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ

Allahım, Senden kendim ve onun için dünyada ve âhirette af ve âfiyet istiyorum. en-Nevevî, el-Ezkâr, 74; el-Hâkim, el-Müstedrek, 1:517.

"Ey Rabbimiz, bize dünyada da güzellik ver, âhirette de güzellik ver. Ve bizi Cehennem ateşinin azâbından koru." Bakara Sûresi, 2:201.

gibi câmi dualarla dua etmek

• Hem hulûs ve huşû ve huzur-u kalble dua etmek,

• Hem namazın sonunda, bilhassa sabah namazından sonra,

• Hem mevâki-i mübarekede, hususan mescidlerde,

• Hem Cumada, hususan saat-i icabede,

• Hem şuhur-u selâsede, hususan leyâli-i meşhurede,

• Hem Ramazan’da, hususan Leyle-i Kadirde dua etmek, kabule karin olması rahmet-i İlâhiyeden kaviyen me’muldür
.
O makbul duanın ya aynen dünyada eseri görünür; veyahut dua olunanın âhiretine ve hayat-ı ebediyesi cihetinde makbul olur. Demek, aynı maksat yerine gelmezse, dua kabul olmadı denilmez, belki daha iyi bir surette kabul edilmiş denilir.

Yani insan zaman zaman ruhen daralır veya ferahlık duyar.
Kabz hali celali, bast hali cemali bir tecellidir.
Bunlar gece ve gündüz gibi birbirini takip eder durur.
Bu, insanı korku ve ümit arasında dengede tutan bir durumdur.
Kişi kabz halinde tevbe istiğfar ile Allaha yönelir, mertebe kateder.
Bast halinde ise şükrederek derecesini artırır.
Devamlı kabz hali yaşasa bütün bütün ümidini kaybedebilir.
Devamlı bast halini yaşasa kendini garanti cennetlik görebilir.

Cenab-ı Hak şöyle bildirir: “Allah’a korku ve ümitle dua ediniz.” (A’raf, 56)

Yani, red olunmasından korkar, kabulünü ümit eder bir şekilde isteyiniz.

“Beyne’l-havf ve’r-reca” yani korku ve ümit arasında olmak kişinin manevî hayatı için son derece önemlidir.
Hamdi Yazır’ın ifadesiyle, “bu iki hal, insanın seyr u sülukunda iki kanat gibidir.”
Tek kanatlı kuş uçamadığı gibi, sadece korku veya sadece ümit kanadıyla hareket edenler de, kemâlat semasına doğru uçamazlar.

Allah’ın celal ve azametini düşünmek, insana lezzetli bir korku verir. Annesinin merhametli tokadından korkup yine annesinin şefkatli sinesine sığınan çocuk gibi, Allahtan korkan insan O’na iltica eder. Allahın cemâl ve rahmetini düşünmek ise, insanı ümit içinde yaşatır.